Söluskrár 2024 notendaleyfisskyldar vörur og tilnefning ábyrgðaraðila

Tilgangur:

• Að óska eftir skrám yfir sölu frá þeim sem setja á markað notendaleyfisskyldar plöntuverndarvörur og útrýmingarefni en þessum upplýsingum ber að skila til Umhverfis- og orkustofnunar ár hvert, sbr. 24. gr. efnalaga nr. 61/2013.
• Að fá upplýsingar um magn notendaleyfisskyldra plöntuverndarvara og útrýmingarefna sem seldar voru árið 2024 og nota þær upplýsingar til að ákvarða samsvarandi magn af virkum efnum.
• Að athuga hvort að þeir sem markaðssetja notendaleyfisskyldar plöntuverndarvörur og útrýmingarefni sinni þeirri skyldu sinni að ganga úr skugga um að vörurnar séu einungis afhentar handhöfum gildra notendaleyfa frá Umhverfis- og orkustofnun, sbr. 24. gr. efnalaga nr. 61/2013.
• Að athuga hvort söluaðilar notendaleyfisskyldra vara hafi tilnefnt ábyrgðaraðila í markaðssetningu sbr. 24. gr. efnalaga nr. 61/2013.

Framkvæmd og helstu niðurstöður:

Verkefnið náði til allra þekktra söluaðila notendaleyfisskyldra plöntuverndarvara og útrýmingarefna. Umhverfis- og orkustofnun óskaði eftir skrám vegna sölu notendaleyfisskyldra vara á árinu 2024 þar sem fram kæmu upplýsingar um eftirfarandi fyrir hverja sölu: dagsetning sölu, nafn og kennitala notendaleyfishafa, gildistími notendaleyfis þegar sala fór fram, nafn og kennitala fyrirtækis (ef við á), heiti vöru, styrkur virks efnis/virkra efna, umbúðastærð vöru og fjöldi seldra/afhentra vörueininga.

Eftirfarandi fyrirtæki féllu undir umfang eftirlitsins:

• Eco Garden ehf.
• Garðheimar – Gróðurvörur ehf.                   
• Grastec ehf.
• Kemi ehf.
• NPK ehf.
• Samhentir Kassagerð hf.
• Streymi heildverslun ehf.
• Sölufélag garðyrkjumanna ehf.

Á árinu 2024 voru seldar 39 vörutegundir notendaleyfisskyldra plöntuverndarvara og nam salan alls 4797 kg sem samsvarar 1559 kg af virku efni, sjá nánar í töflu 1. Af notendaleyfisskyldum útrýmingarefnum voru seldar 17 vörutegundir og nam salan alls 9240 kg en það samsvarar 12,2 kg af virku efni, sjá nánar í töflu 2. Athygli er vakin á að styrkur virkra efna í nagdýraeitri er mun minni en í skordýraeitri eða einungis 0,005% og því er magn virkra efna í nagdýraeitri sem selt var mun minna en í skordýraeitri.

Tafla 1 Notendaleyfisskyldar plöntuverndarvörur sem seldar voru árið 2024

Tafla 2 Notendaleyfisskyld útrýmingarefni sem seld voru árið 2024

Eingöngu má afhenda notendaleyfisskyldar plöntuverndarvörur og útrýmingarefni til aðila sem hafa gild notendaleyfi útgefin af Umhverfis- og orkustofnun. Niðurstöður verkefnisins, sem byggja á framlögðum gögnum söluaðila, sýna að af alls 122 kaupendum notendaleyfisskyldra plöntuverndarvara voru 101 (84%) með notendaleyfi í gildi, en í tilfelli 21 viðskiptavinar (17%) var ekki hægt að rekja sölu til notendaleyfis í gildi þegar kaupin áttu sér stað. Þessir 122 kaupendur notendaleyfisskyldra plöntuverndarvara fengu í allt afhentar plöntuverndarvörur í 378 skipti á árinu 2024 og af þeim voru 42 skipti (11%) ekki rakin til notendaleyfis í gildi. Alls voru 107 aðilar sem keyptu útrýmingarefni á árinu 2024 og voru 104 (97%) þeirra með notendaleyfi í gildi þegar kaupin áttu sér stað, en 3 (3%) voru ekki með notendaleyfi í gildi. Í allt fengu þessir 107 kaupendur notendaleyfisskyldra útrýmingarefna afhentar vörur í 463 skipti og af þeim var ekki hægt að rekja 5 skipti (1%) til notendaleyfis í gildi. Sjá nánar töflu 3.

Tafla 3 Fjöldi notendaleyfishafa sem keypti notendaleyfisskyldar vörur á árinu 2024, fjöldi sala/afhendinga notendaleyfisskyldra vara, tölfræði gildistíma leyfist þegar kaup fóru fram og hlutfall sölu/afhendinga sem ekki voru raktar til notendaleyfis í gildi.

Hlutfall þeirra sem voru með notendaleyfi í gildi við kaup á notendaleyfisskyldum vörum lækkaði lítillega frá árinu 2023 en þá voru 84% kaupenda notendaleyfisskyldra plöntuverndarvara með notendaleyfi í gildi þegar kaup fóru fram og 99% kaupenda notendaleyfisskyldra útrýmingarefna. Árið 2024 voru sambærilegar tölur 83% og 97%. Í allt voru 11% sala notendaleyfisskyldra plöntuverndarvara ekki raktar til notendaleyfis í gildi og 1% sala notendaleyfisskyldra útrýmingarefna ekki rakin til notendaleyfis í gildi. Stofnunin hefur áréttað við söluaðila notendaleyfisskyldra vara, sem skiluðu inn gögnu sem sýna að ekki var í öllum tilfellum gengið úr skugga um að kaupendur væru með notendaleyfi í gildi, ræki lagaskyldur sínar hvað þetta varðar.

Í eftirlitinu kom í ljós að allir nema einn söluaðili notendaleyfisskyldra vara höfðu tilnefnt ábyrgðaraðila í markaðssetningu notendaleyfisskyldra vara. Viðkomandi söluaðili hefur nú bætt úr þessu og tilnefnt ábyrgðaraðila.